شب گذشته در مورد دیابت یا مریضی قند واسه تون گفتیم. دو هورمون در تنظیم قند خون، سوخت اصلی سلولای بدن نقش دارن که هر دو به وسیله غدد درون ریز پانکراس، به نام جزایر لانگرهانس تولید و ترشح می شن. سلولای آلفا مسئول تولید گلوکاگون و سلولای بتا مسئول تولید انسولین هستن.
انسولین، قند اضافه دریافتی از ماده غذایی موجود در سیستم گوارشی رو دریافت کرده و در سلولای عضله و کبد به شکل گلیکوژن (پلی ساکاریدی طویل) ذخیره می کنه. عوضش، وقتی که معده و روده خالی از هر نوع قندی باشه، گلوکاگون فعال شده و رشته های بلند گلیکوژن رو به گلوکز تبدیل می کنه تا سطح قند در خون کاهش چندانی نیابد.
تعادل و تعامل میان دو هورمون انسولین و گلوکاگون دلیل می شه تا بدن به فعالیت یه ریز خود ادامه بده و هیچ وقت سلولای بدن بر اثر نرسیدن سوخت کافی، دچار عملکردی ناقص نشن. اما اگه این تعادل به هر دلیلی از بین رود، و اندازه قند موجود در خون متعادل نباشه، بدن به مشکل می خوره.
در مطلب شب گذشته شکلای جور واجور دیابت رو واسه تون تشریح کردیم و توضیحات فوق رو مفصل تر در اون قسمت خوندین، حالا به سراغ راه های درمان این مریضی میریم. دیابت درمانی داره؟ میشه اونو بهتر کرد یا خیر؟
درمان دیابت
تا به کنون، هیچ درمانی واسه دیابت پیدا نشده. با این حال، مبتلایان به دیابت راه های کنترل مریضی رو از راه های جور واجور در برنامه روزانه خود دارن. راه جلوگیری از جلو رفتن مریضی و ایجاد آسیبای ثانویه، زیر نظر داشتن گلوکز خونه. داشتن رژیم غذایی مناسب، ورزش کردن و صد البته تکیه به داروها، دیگه راه های تحتِ کنترل داشتن دیابت هستن. رژیم غذایی مناسب، بسته به نوع دیابت فرق داره.
در دیابت نوع ۱، نبود حضور انسولین در خون عامل اصلی بیماریه. پس باید روزانه چندین بار اندازه قند خون رو اندازه گرفت و همزمان با خوردن غذا، انسولین تزریق کرد تا بدن به حالت عادی، فعالیت خود رو بکنه. اندازه گیری همیشگی گلوکز و تزریق به هنگام انسولین نقشی موثر در تامین نگه داشتن سلولای بدن داره و جلوی نوسان شدید و غیر طبیعی اندازه گلوکز در خون رو میگیره.
شکلای جور واجور سرنگا و مدلای جور واجور واسه تزریق انسولین هست که خیلی راحت میزانی انسولین رو به درون رگا پمپاژ می کنن. اگه اندازه انسولین بسیار باشه و سطح گلوکز در خون به زیر نرمال برسه، هیپوگلیسمی اتفاق می افته. این مسئله دلیل می شه که فرد دچار سرگیجه و ضعف شه. دلیل اون، تغذیه نشدن مناسب سلولای مغزیه. البته این ضعف و سرگیجه رو میشه به صورت موقت با خوردن شکلات یا نوشیدن آب میوه ای شیرین برطرف کرد.
اگه سطح گلوکز بسیار بالا باشه، ممکنه شوک انسولینی اتفاق افتاده و فرد به کما بره. تزریق دیرهنگام انسولین ممکنه قیمتی برابر با جون فرد داشته باشه. این روش درمانی تا انتهای عمر ادامه پیدا میکنه و فرد باید علاوه بر کنترل همیشگی اندازه قند خون، به ورزش بپردازه.
اما در دیابت نوع ۲، درمان و کنترل بسیار ساده تره. ورزش، کاهش وزن و رژیم غذایی مناسب می تونه جلوی پیشرفت مریضی رو گرفته و تحمل دیابت رو واسه فرد آسون تر سازه. با این حال، هنوزم اندازه گیری گلوکز خون به صورت روزانه و یا چند هفته یه بار لازمه. بسته به نوع وخامت مریضی، دکتر راهکارهای مختلفی رو واسه هر شخص تجویز می کنه. بعضی فقط باید در رژیم غذایی خود بیشتر دقت کنن و یه سریای دیگه حتما به دارو نیازمند ان.
بیشتر داروهای دیابت نوع ۲ به صورت خوراکی هستن و کاربرده های زیر رو دارن:
- تحریک پانکراس به آزادسازی بیشتر انسولین واسه مقابله با فشار بالای گلوکز در خون
- مانع جذب گلوکز
- افزایش حساسیت انسولین
- کاهش تولید گلوکز به وسیله کبد
- کمک به شکست و مصرف گلوکز
- ورود یه باره انسولین به رگای خونی و پخش اون
مثل نوع ۱، مبتلایان به دیابت نوع ۲ هم باید تا آخر عمر این داروها رو مصرف کنن.
علاوه بر همه موارد فوق که ذکر شد، چندین راه جانشین درمانی هم هست که از جمله اونا میشه به طب سوزنی و اضافه کردن یونای خاص به رژیم غذایی اشاره کرد. با این حال، روشای خاص این چنینی، به دلیل از دست دادن بار علمی مورد تایید نیستن.
هر روش درمانی که انتخاب می کنین رو حتما باید با دکتر معالج خود در میان بذارین. واسه به دست آوردن جزییات بیشتر در مورد راه های جانشین درمان دیابت، می تونین به این لینک مراجعه کنین.
یکی از روشای درمان دیابت نوع یه که میشه امید داشت در آینده به عنوان درمون دائمی این مریضی استفاده کرده شه، پیوند جزایر لانگرهانسه. در این فوت وفن، جزایر لانگرهانس از پانکراس اهدا کننده فوت شده جدا گشته و به یه لوله نازک وارد می شن، و بعد این لوله رو به کبد مریض دیابتی می فرستند. پس از یه مدت سلولای جزایر لانگرهانس به رگای خونی جدید چسبیده و شروع به آزاد کردن انسولین می کنن.
با وجود اینکه تحقیقات اولیه تا حدی موفقیت آمیز بودن، اما پس زدن پیوند به وسیله شخص گیرنده هنوز مانع بزرگی واسه انجام این کار حساب می شه. البته تحقیقات در این بخش به خاطر پتانسیل بالایی که واسه درمان دیابت داره بازم ادامه پیدا می کنه.
پیشگیری از دچار شدن به دیابت
دچار شدن به دیابت نوع ۲ رو میشه با ورزش همیشگی و مناسب نگاه داشتن وزن، خصوصا در سنین میانسالی پیشگیری کرد. بد نیس که آزمایش خطر دچار شدن به دیابت رو انجام بدین تا از سلامت خود مطمئن شید.
