مقاله : رضایت زوجین از نگاه آیات و روایات

در این بخش، مصادیقی از تعامل رفتاری زوجین از نگاه آیات و روایات را مطرح می کنیم و در برخی از موراد که تفاوت وظایف و نقش ها در ظاهر سوال برانگیز می نماید، به تبیین این تفاوت می پردازیم.

۲-۱۰-۱- تکریم زن

یکی از رفتارهای بسیار پسندیده که موجب افزایش تحکیم خانواده می گردد، این است که همسران یکدیگر را گرامی بدارند، در روایات، به زن و مرد توصیه شده است که احترام یکدیگر را بسیاری رعایت نمایند. برای نمونه، پیامبر اکرم فرمودند:« خوشبخت است، خوشبخت است زنی که شوهرش را گرامی می دارد» (حر عاملی ۱۴۰۹ق، ۲۸۱))

اما از آن رو که وظیفه مرد به عنوان بزرگ خانواده در این باره سنگین تر است (محمدی ری شهری۱۳۹۲، ۳۷۴) تکریم زن توسط مرد بسیار توصیه شده است و در روایات متعددی به مرد ها توصیه شده است که همسران خود را گرامی بدارند. پیامبر اکرم و همچنین دیگر ائمه در این باره می فرمایند: «هر کس همسری برگزیند، بباید او را گرامی بدارد» (نوری۱۴۰۸ق، ۱:۴۱۳).

همچنین پیامبر خدا روزی به اصحاب خویش فرمودند: آیا شما را از بهترینان خبر ندهم؟ کسی که فروتن و خوش اخلاق باشد و هر گاه ازدواج کرد، همسرش را گرامی دارد (محمدی شهر ری، ۱۳۹۰) ائمه اطهار نیز در سیره رفتاری خود با همسرانشان، برای آنان شخصیت و اعتبار قایل بودند (سالاری فر، ۱۳۸۸) و در پاسداشت و گرامی داشت زن آن قدر تاکید و توصیه نموده اند و آن قدر این مسئله ارزیاب حایز اهمیت دانسته اند که آن را یکی از گردنه های حساس مردان برای شناسایی شخصیت خود برشمرده اند. پیامبر اکرم در این باره فرمودند: زنان را کسی گرامی نمی دارد، مگر انسان بزرگوار و کسی به آنان اهانت نمی کند، مگر انسان پست (محمدی ری شهری، ۱۳۹۰).

۲-۱۰-۲- کمک کردن به زن

امروزه یکی از مسائل حساس و چالش برانگیز زندگی مشترک، تقسیم کارهای زندگی میان مرد و زن می باشد که بر اساس روایات، این تقسیم کار در صدر اسلام و توسط پیامبر صورت گرفته است، به این گونه که کارهای داخل خانه را زن و کارهای خارج از خانه را مرد انجام دهد (مجلسی، ۱۴۰۴ق، ۴۳ : ۸۱ ) و البته این تقسیم کار با توجه به ویژگی های جسمانی و روان شناختی زن و مرد بسیار مناسب و بجاست و به همین دلیل ، زمانی که این تقسیم کار از سوی پیامبر انجام گرفت، حضرت زهرا فرمود: «از اینکه پیامبر خدا مرا از برعهده گرفتن مسئولیت های مردان معاف ساخت، فقط خدا می داند که چقدر خوشحال شدم» (مجلسی، ۱۴۰۴ق، ۴۳ : ۸۱ )

اما آیا این تقسیم کار به معنای عدم همکاری زن و شوهر در امور زندگی می باشد؟ قطعا این گونه نیست؛ چرا که کمک کردن به همسر در کارهای خانه، سبب گرمی کانون خانواده و نشان دهنده احترام، صمیمیت و محبت مرد نسبت به زن می باشد (پناهی، ۱۳۹۰، ۹۳). نقل شده است که پیامبر به خانه فاطمه درآمد و دید که با علی مشغول دستاس کردن است. پس پیامبر فرمود: به کدام یک از شما کمک کنم؟ علی گفت: به فاطمه؛ چون او خسته است. پس فاطمه برخاست و پیامبر همراه با علی به دستاس کردن پرداخت(ترکاشوند به نقل از ابی فراس،۱۳۹۲).

همچنین برای کمک کردن به همسر، ثواب های عظیمی در روایات ذکر شده است، به گونه ای که هر مرد مسلمان تشویق به چنین رفتاری می گردد. امیر المومنین می فرماید: روزی رسول خدا بر ما وارد شد و فاطمه کنار دیگی نشسته بود و من عدس پاک می کردم. فرمود: ای ابا الحسن! گفتم: لبیک ای رسول خدا!  فرمود: از من بشنو و من سخنی نمی گویم، مگر از جانب پروردگارم، هیچ مردی نیست که همسرش را در خانه یاری دهد، مگر اینکه برای او عبادتی بسیار فراوان از روزه و شب زنده داری به شمار می آید (جوادی آملی، ۱۳۹۱، ۲۷۵)و عطا می کند پروردگار  به او ثواب صابران داوود نبی و یعقوب و عیسی را؛ ای علی! کسی که به عیالش در خانه کمک کند وابایی نداشته باشد، خدا نامش را در دیوان شهدا می نویسد و خدا برای او در هر روز و هر شب ثواب هزار شهید می نویسد و برای او در مقابل هر قدمی که برمیدارد ثواب یک حج و یک عمره می نویسد و عطا می کند پروردگار در مقابل هر رگی که در بدن دارد شهری در بهشت؛ ای علی! لحظه ای کار کردن در خانه بهتر است از عبادت هزار سال و هزار حج و هزار عمره و آزاد کردن هر بنده و هزار بار جنگیدن و شفای هزار مریض و خواندن هزار نماز جمعه و تشییع هزار جنازه و سیر کردن هزار گرسنه و پوشاندن هزار برهنه و فرستادن هزار اسب در راه خدا،و بهتر است برای او از هزار دینار صدقه بر مساکین و بهتر است برای او از اینکه بخواندتورات و انجیل و زبور و فرقان را و از هزار اسیری که بخرد و آزاد کندو… ای علی! کمک کردن به عیال، کفاره گناهان کبیره و خاموش کننده غضب پروردگار است و.. ای علی! کمک نمی کند به عیال، مگر فرد صدیق یا شهید یا مردی که خداوند خیر دنیات و آخرت را برای او اراده کرده است (نوری۱۴۰۸ق، مجلسی۱۴۰۴ق، شعیری۱۳۶۳)

۲-۱۰-۳- اظهار محبت به زن

یکی از ویژگی های و صفات کامل کننده ایمان، محبت به همسر است. امام صادق فرمود:« گمان نمی کنم هیچ مردی بر خوبی ایمانش افزوده شود، مگ ر آنکه محبتش به زنان (همسرانش ) افزوده گردد» (کلینی، ۱۳۶۵،۵:۲۳۰). همچنین ایشان می فرمایند: «از اخلاق انبیاء همسر دوستی است» (کلینی، ۱۳۶۵،۱:۳۲۰)بنابراین ، مردان با ایمان در درون خود میل و محبت به همسر را پرورش داده و آن را جزئی از ایمان خود قرار می دهند.

پژوهش های روان شناختی نشان می دهد که مردان تمایل کمتری به اظهار محبت کلامی نسبت به همسرانشان دارند (کندال، ۱۹۹۹) این در حالی است که جنبه اثباتی یا ابرازی عشق و محبت، لازمه شادابی و نظاط و امنیت خاطر زن می باشد (پناهی، ۱۳۹۰، ۹) و اهمیت بسیاری در تحکیم روابط زناشویی دارد (بستان، ۱۳۸۸، ۱۹۹). حمایت و مهربانی قلابی مرد، آن قدر برای زن ارزش دارد که زندگی زناشویی بدون آن برای زن قابل تحمل نبوده و هرگز احساس خوش بختی نمی کند (حیدری ، ۱۳۸۵،۱۰۳). از این روست که پیامبر اکرم فرمودند: «این سخن مرد به همسرش که دوستت دارم، هرگز از دل زن بیرون نمی رود» (کلینی، ۱۳۶۵، ۵:۵۷۰؛ حر عاملی، ۱۴۰۹ق۲۰:۲۴)

البته این سخن به این معنا نیست که مردان نیاز به محبت و اظهار محبت زنان ندارند، کما اینکه در روایات به این موضوع اشاره شده است؛ آنجا که پیامبر در بیان حق مردان بر زنان، به زنی به نام حولاء فرمود:”« ای حولا! حق مرد بر زن این است که در خانه اش بشیند و به او اظهار عشق و محبت کند و دلسوز او باشد» (نوری، ۱۴۰۸،۱۴:۲۳۹) بنابراین، مردان نیز احتیاج به محبت همسر دارند، اما نکته اینجاست که این نیاز در مردان کمتر و متفاوت می باشد؛ مثلا احترام گذاشتن به مرد، یکی از مهم ترین راه های ابراز محبت به او، از سوی زن می باشد (پناهی، ۱۳۹۰، ۱۱۳).

۲-۱۰-۴- خوش رویی با زن

روی خوش و چهره باز موجب جذب دل ها و فزونی محبت می شود، شادی و نشاط می آورد و کینه را از دل ها می زداید (سالاری فر، ۱۳۸۸، ۱۲۶). امام صادق در پاسخ به شهاب بن عبدربه که از حقوق زن بر شوهر سوال کرده بود، فرمودند: « حق زن بر شوهرش این است که مرد به تغذیه و پوشش او رسیدکی کند و با او ترش رویی نکند» (کلینی، ۱۳۶۵،۵:۵۱۲).

پژوهش ها نشان می دهد: زنان بر خلاف مردان- که بیشتر تمایل دارند به اشیای بی جان و بی حرکت نگاه کنند – در زمان برقراری ارتباط بیشتر به صورت و بخصوص به چشمان طرف مقابل نگاه می کنند  همچنین زنان در رمز گشایی ارتباطات غیر کلامی، گرفتن و درک تغییر های خیلی ظریف در تن صدا یا بیان چهره ای یا قضاوت در مورد شخصیت فرد، بهتر از مردان عمل می کند. (گروهی از نویسندگان،۱۳۹۰،۸۲)

البته این بیان به این معنا نیست که مردان نیاز به دیدن روی  بشاش  و گشاده و محبت آمیز همسر ندارند؛ چرا که به هر حال، روی خوش و گشاده یکی از عوامل ایجاد آرامش و محبت در خانواده است. امام باقر در این باره می فرمایند: «گشاده رویی سبب جلب محبت و قرب خداست و ترش رویی سبب جلب بغض و کینه و دوری از خدا» (نوری ، ۱۴۰۸ق،۸:۴۵۳).

۲-۱۰-۵- پند و موعظه دادن زن

یکی از مسئولیت هایی که بر عهده زوج قرار دارد، این است که علاوه بر حفظ و نجات خود و آماده شدن برای زندگی ابدی، خانواده خود را نیز در این مسیر قرار دهد. آری، این مسئولیت عظیم بر عهده سرپرست خانواده است که اهل بیت خود را با سوق دادن به توحید، ایمان به قیامت، ترساندن از عذاب الهی، آراستن به تقوا، مودب نمودن آنان به آداب و اخلاق اسلامی،و ایجاد زمینه رشد و کمال و تربیت و تعلیم، از عذاب روز قیامت حفظ کند (انصاریان، ۱۳۸۰، ۳۵۴).

قرآن کریم صریحا دستور به این رفتار می دهد: (تحریم: ۶)؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، خود خانواده خود را از آتش حفظ نمایید. در آیه ای دیگر می فرمایده: (طه: ۱۳۲)؛ خانواده خود را به خواندن نماز فرمان ده و خودت نیز بر آن پافشاری کن.

اما در چگونگی حفظ خود و خانواده، در روایات این گونه آمده است: آنان را به آنچه خدا دوست می دارد و به آن فرمان داده بخوانید و از آنچه خداناخوش می دارد از آن نهی فرموده نهی کنید، به آنان علم و ادب بیاموزید، خوبی ها را بیاموزید، آنان را امر به معروف و نهی از منکر کنید (محمدی ری شهری، ۱۳۹۰، ۲۴۹-۲۵۵). امام صادق (ع)فرمود: هنگامی که آیه نازل دشد، مردی از مسلمانان نشست و گریه کرد و گفت: من از حفظ خود ناتنوانم، اکنون مسئولیت خانواده ام نیز بر عهده ام نهاده شد. پیامبر خدا فرمود: برای توهمین کافی است که به آنچه خودت را بدان فرمان می دهی، آنان را نیز  فرمان دهی و از آنچه که خودت را نهی میکنی، انان را نیز نهی کنی (کلینی، ۱۳۶۵،۵:۶۲). علامه مجلسی، این آیه را این گونه تفسیر می کند: خودت را با صبر بر انجام طاعات پروردگار و آموزش واجبات و نهی از زشتی ها و بر انگیختن بر خوبی ها از آتش عذاب حفظ نما (مجلسی، ۱۴۰۴ق،۷۱:۸۷). البته باید توجه داشت که در این کار، یعنی حفظ خانواده از عذاب ابدی، نباید فراتر از امر و نهی زبانی رفت؛ چرا که همسر بیش از این نسبت به همسر خود وظیفه ای ندارد (محمدی ری شهری۱۳۹۰، ۲۴۹-۲۵۵).

۲-۱۰-۶- تشکر و سپاس گذاری از مرد

« اگر سپاسگذار باشید، نعمت شما را می افزاییم و اگر ناسپاسی کنید، عذاب خدا سخت است» (نساء: ۱۴۷). تشکر و سپاس گذاری رفتاری است که موجب بقا و افزایش نعمت و تقویت محبت و سعادت انسان می گردد.(حسین زاده،۱۳۹۰،۲۰۹-۲۱۰) به گونه ای که این مسئله در رابطه با زندگی زناشویی در روایات مورد تاکید قرار گرفته است. امیر المومنین علی یکی از صفات پسندیده زن را سپاسگذار بودن او دانسته و به مردان توصیه می نماید هنگامی که قصد ازدواج دارند ، چنین همسری از خدا طلب نمایند: «بار خدایا! همسری روزی من گردان که صالح، زایا، بسیار سپاسگذار،… باشدبه گونه ای که اگر به او نیکی کردم سپاس گذاری نماید»(مجلسی،۱۴۰۴ق،۱۰۰:۱۲۴)

یکی از رفتارهای مناسب زنان، سپاس گذاری وقدردانی در خانواده است که مردان را نسبت به خانواده حساس کرده و نظرشان را به خانواده جلب می کند. بنابراین، لازم است خانم ها از آقایان قدردانی کنند؛ چرا که ناسپاسی، مردان را نسبت به خانواده بی اهمیت کرده پیامدهای نامطلوبی در خانواده و به ویژه برای خود زن بر جای می گذارد(سالاری فر ،۱۳۸۸،۱۲۲).

البته قدردانی وسپاس گذاری یک رفتار مطلوب و پسندیده است، به گونه ای که زن و شوهر باید قدردان عملکرد مناسب یکدیگر باشندو این رفتار اختصاص به زنان ندارد، بلکه مرد نیز باید از تلاش های همسر خود در خانواده با گفتار نیکو قدردانی کند که این امر افزون بر تشویق زن، صمیمیت بین آنها را افزایش می دهد ((سالاری فر ،۱۳۸۸،۱۲۲).

۲-۱۰-۷- بدرقه و استقبال از مرد

یکی از رفتارهایی که برای مردان بسیار مطلوب و رضایت بخش است، استقال و بدرقه شدن توسط همسر می باشد پیامبر اکرم فرمودند: «حق مرد بر زن این است که هنگام ورود، تا در خانه استقبالش کند و خوش آمد بگوید. این رفتار زن، بسیار پسندیده بوده و نشان از درک و شعور بالای زن و جایگاه بلند او در نزد خدای کریم دارد»(نوری۱۴۰۸ق،۱۴:۲۵۴)

در روایات آمده است که مردی نزد رسول خدا آمد و عرض کرد: همسری دارم که هنگام ورود به خانه به استقبالم می آید و هنگام خروج از خانه بدرقه ام می کتند و هنگامی که مرا غمگین می بیند می گوید: اگر غمت به خاطر روزی است، که خدا آن را به عهداه گرفته است و اگر غمت به خاطر آخرت است، پس خدا بر غمت بیفزاید، رسول خدا به او فرمودند: همانا خدا کارگزارانی دارد و همسرت از کارگزاران خداست و برایش نصف اجر شهید است (صدوق، به نقل ا ز ترکاشوند ۱۳۹۲)

۲-۱۰-۸- سرپرستی مرد، اطاعت زن

خانواده یک جامعه کوچک است و همان گونه که جامعه، نیاز به حکومت و مدیریت دارد و بدون آن، زندگی اجتماعی به هرج و مرج و آشفتگی کشانیده می شود، خانواده نیز بین نیاز از حاکمیت و ولایت نیست (بهشتی، ۱۳۷۷، ۲۷۳). کما اینکه امیر المومنین علی می فرماید: «مردم به زمامداری نیک یا بد نیازمندم (نهج البلاغه، ۱۳۷۹، خ۴۰، ۹۳). از سوی دیگر، اگر چیزی را بتوان به انسان و سایر حیوانات تعمیم داد، این است که تمام «مخلوقات مستعد یادگیر» مجبور به سازماندهی اند. سازمان یافته بودن یعنی: تبعیت از شیوه های الگو یافته و تکراری رفتار و قرار گرفتن در یک سلسله مراتب. موجوداتی که خود را سازمانمی دهند در واقع، پایگاه، یا قدرت یا مراتبی تشکیل می دهند که در آن، هر موجودی در سلسله مراتب جایی دارد به گونه ای که یکی، فوق او دیگری، دون او قرار می گیرئد. وجود مطلق سلسله مراتب اجتناب ناپذیر است؛ زیرا سازمان ماهیتا سلسله مراتبی است (هی لی، ۱۳۸۸، ۱۷۳-۱۷۴).

در دین مقدس اسلام نیز منابعی وجود دارد که حاکی از خواست وجود سلسله مراتب قدرت در خانواده می باشد. آیه ۳۴ سوره « نساء» به این مسئله اشاره نموده است. در بخش ابتدایی این آیه، خداوند کریم سرپرستی مردان بر زنان را مطرح کرده و تفاوت های ذاتی و اکتسابی زن و مرد را به عنوان دلیل آن ذکر کرده است:

این موضوع در روایات معصومان پیگیری شده و بر سرپرستی مردان و اطاعت زنان تاکید شده است. پیامبر(ص) در پاسخ زنی که از حق شوهر بر زن سوال کرده بود فرمودند: «زن باید از مرد اطاعت کند و عصیان نکند» (کلینی،۱۳۶۵،۵:۵۰۷). همچنین روایات در توصیف بهترین زنان، این ویژگی (اطاعت زن از شوهر) را مکررا و با بیان های گوناگون مطرح کرده اند اما این به معنای بی مسئولیتی زن در خانواده نمی باشد. بلکه طبق آنچه که پیامبر اکرم فرمودند، زن نگهبان خانواده شوهر و فرزندان اوست و او در این

نگهبانی مسئول است (جوادی آملی، ۱۳۹۱، ۲۶۱) و به بیان دیگر، زن مدیر داخلی خانه و خانواده است.

همان گونه که در مقدمه بیان شد، دستورات دین در تعیین وظایف و نقش های زوجین در تعامل با یکدیگر، بر پایه تفاوت های جنسیتی بوده و ویژگی های فطری آنها در این دستورات لحاظ گردیده است و اکنون با پیشرفت علومی مانند فیزیلوژی و روان شناسی و آشکار شدن برخی از تفاوت های جنسیتی، تا حدی می توان به حکمت و فلسفه این تفاوت نقش و وظایف پی برد.

یکی از ویژگی هایی که می توان نمونه اش را به دو گونه متفاوت از یکدیگر در مرد و زن یافت، حالت تسلیم پذیری نسبت به یکدیگر است. پژوهش ها نشان می دهد: زنان به اصولی همچون، نظافت، ادب و وقار، جدیت و اطاعت پایبند هستند. در اوصافی مانند ابراز محبت و همدردی، مشارکت اجتماعی، دگرخواهی، نجابت و صمیمت، بر مردان برتری دارند.(کلاین برگ ،۱۳۷۲،۳۱۴). در مجموع زنان تمایل به داشتن نمره های بالاتر در مطیع بودن و مهرورزی دارند. حالت تسلیم پذیری زنان در برابر مردان ناشی از درک و توجه آنان نسبت به قدرت مردانه است، که به طور طبیعی مردان از آن بهره مندند (مصباح و دیگران ، ۱۳۷۴، ۱۰۳۵) و ضعف فیزیکی زن، روان مناسب با خود را می طلبد؛ از این رو، تسلیم شدن زن و سلطه پذیری او از روی ناچاری نیست. بلکه روان زن به وابستگی گرایش دارد(لطف آبادی۱۳۸۱،۱۲۹) اما در مقابل مردها بیشتر استقلال طلب، سلطه جوو پرخاشگر هستند و نیز رقابت، مقاومت و سرکشی فزون تری دارند.(کلاین برگ۱۳۷۲،۱:۳۰۴)

بنابراین، چنین تفاوتی در پیشبرد اهداف زندگی مشترک بسیار موثر بوده و حاصل این تعامل، رشد و تعالی زوجین و گرمی کانون خانواده خواهد بود؛ چرا که مسئولیت سرپرستی خانواده که بر اساس ویژگی های ذاتی مرد، به عهده او گذاشته شده است، زمانی به نحو احسن به عمل در خواهد آمد که زن با درایت، این نقش مرد را پذیرفته و مرد را در هدایت کشتی گران بهای زندگی اطاعت و حمایت نماید. تجربه ثابت کرده که اگر نظر مرد تامین شود، سعی می کند تمامی حاصل تلاش های خود را به خانواده اختصاص دهد و تمامی محبت ها وعاطفه خود را بر کانون خانواده متمرکز نماید، که این امر در مجموع، استحکام بنیان خانواده و مصونیت از ناهنجاری های اجتماعی و خانوادگی را در پی خواهد داشت (پناهی، ۱۳۹۰، ۷۴).

بنابراین، سرپرستی خانواده توسط مرد، مسئولیت بزرگی بر دوش او خواهد گذاشت که بدون پذیرش و همکاری زن انجام نخواهد گرفت. از این رو، لسان روایات در این زمینه، زبان تشکر و قدردانی مرد از زن است:«قَالَ النَّبی(ع) مَا استَفَادَ امرُؤٌ مُسلِمُِ فائِدَهً بَعد الاسلامِ أفضَلَ مِن زَوجَهٍ مِسلِمَهً تَسرُّهُ إَذَانَظَرَ إَلَیها وتُطیعُهُ إِذا غابَ عنها فی نَفسِها وَمالهِ»(کلینی،۱۳۶۵،۵:۳۳۸)

در این روایت و امثال آن، پیامبر بزرگوار، به مردان گوشزد می کنند که بعد از پذیرش اسلام ، برای مرد سودی بالاتر از یک همسر مسلمان که از او اطاعت کمی کند وجود ندارد،و در حقیقت ، مرد را به قدردانی، احترام و پاسداشت این نعمت گران بها متذکر می گردد.

۲-۱۰-۹- ایجاد لذت برای یکدیگر

از جمله اهداف ازدواج، تامین نیاز جنسی زن و مرد می باشد. این نیاز زمانی، به صورت کامل برآورده می گردد که زوجین در مقابل یکدیگر رفتارهای مطلوب داشته وآمادگی لازم را در خود ایجاد نمایند. بخشی از این آمادگی، رعایت بهداشت و آراتستگی ظاهری می باشد. زنی خدمت طسول خدا رسید و عرض کرد: یا رسول الله! حق شوهر بر زن چیست؟ حضرت فرمودند: «بر زن است که عطر استعمال نماید و بهترین لباس ها را بپوشد و خودش را صبح و شب به شوهرش عرضه نماید»ترکاشوند به نقل از حر عاملی ،۱۳۹۲) همچنین آن حضرت در جمع اصحاب فرمودند: آیا خبر بدهمن به شما از بهترین زنانتان؟ گفتند: بله ای رسول خدا. سپس حضرت فرمودند: «بهترین زنان شما کسی است که در مقابل شوهرش با زینت ظاهر می گردد» نتیجه این آمادگی و آراستگی زن حفظ شوهر از چشم چرانی و تنوع طلبی جنسی، حتی به صورت مشروع می باشد (انصاریان، ۱۳۸۰، ۳۷۸).

مردان نیز همانند زنان باید خود را برای همسر آراسته و آماده نمایند. امام صادق(ع) فرمودند: این فرمایش پیامبر خدا که مردان باید آماده شوند برای زنانشان، همچنان که زنان برای مردانشان آماده می شوند، به معنای رعایت بهداشت و نظافت است. نتیجه آراستگی و آمادگی مرد، حفظ عفت و حیای زن است. حسن بن جهم می گوید: ابو الحسن(ع) را دیدم که خضاب کرده بود. گفتم: قربانت گردم، خضاب کرده اید؟ فرمود: آری، آراسته بودن، از عواملی است که بر پاکدامنی زن می افزاید. {برخی} زنان از آن رو ترک پاک دامنی می کنند که شوهرانشان آراسته بودن را ترک می نمایند. سپس فرمود: آیا تو دوست داری همسرت را مانند خودت ناآراسته ببینی؟ گفتم : نه فرمود: او نیز همین طور. آن گاه افزود پاکیزگی خوش بو بودن و اصلح مو از صفات پیامبران است.

اما بخشی دیگر از آمادگی زن و شوهر، در انجام آداب  و مقدمات برای هم بستری است. از روایات اسلامی این گونه استفاده می شود که عایق جنسی مرد از حیث کمی، برتر و سایق جنسی زن از حیث کیفی، برتر و قوی تر است. همچنین بردباری جنسی زن بیش از مرد،و تحریک پذیری جنسی زن و مرد متفاوت است. بر پایه همین تفاوت هاست که فقه اسلامی در زمینه ارضای غریزه جنسی حقوق و تکالیف متفاوتی را برای زن و مرد قایل شده است (بستان، ۱۳۸۸، ۶۶).

بنابراین، پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) در این زمینه توصیه هایی متفاوت برای مردان و زنان ددارند. از آنجا که مردان بر خلاف زنان ، تمایل به آمیزش فیزیکی دارند و بیشتر مقاربت گرا هستند و آمیزش جنسی را در دخول خلاصه کرده و تمایل زیادی به آن دارند.(ریدلی،۱۳۸۵، ۳۵) ایشان به مردان توصیه می کنند که به هیچ وجه عجله نکنید و حتما پیش از برقراری رابطه جنس، زن رابا معاشقه و ملاعبه آماده نمایند پیامبر(ص) می فرمایند: «سه چیز از جفا و ظلم است… و اینکه مرد پیش از آماده سازی همسرش، با او نزدیکی کند:» چرا که زن بر خلاف مرد، برای آمیزش نیازمند عوامل روانی، احساس، ذهنی و فیزیکی است (حکیمی و دیگران، ۱۳۸۲، ۶۷). زن مسائل عاطفی و احساساتی را بر مسائل جنسی مقدم می دارد و دوست دارد ارتباط جنسی با نوازش و اظهار علاقه شروع گردد و در آخر به آمیزش جنسی ختم گردد (ریدلی، ۱۳۸۵،۲۵). بنابذاین، پیش نوازی در تعامل جنسی همسران آن قدر مهم و باارزش است که امام صادق در این باره می فرمایند:

« علی رغم عدم حضور ملائکه در هر زمان و مکانی، هنگامی که مرد همسرش را برای رابطه جنسی آماده می سازد، ملائکه در نزد آنان حاضر می شوند» (کلینی، ۱۳۶۵، ۵:۳۸۸؛ حر عاملی، ۱۴۰۹ق، ۲۰:۱۱۹)در پایان مقاربت نیز، که شهوت مرد به سرعت فروکش می کند، زن همچنان احتیاج به حضور و نوازش مرد دارد (آنجلیس، ۱۳۹۰، ۳۱۲-۳۲۴) از دیگر توصیه های پیامبر اکرم به مرد این است:  یعنی حتی پس از ارگاسم، مهرورزی را ادامه دهد و زودتر از همسرش از جای برنخیزد (محمدی ری شهری، ۱۳۹۰، ص ۳۳۷).

از سوی دیگر، پیامبر و ائمه اطهار توصیه هایی نیز برای زنان فرموده اند؛ از جمله اینکه پیامبر در توصیف زنان برتر امت فرمودند: بهترین زنان، زنی است که در مقابل دیگران عفیف و پوشیده باشد و در مقابله شوهر پر شهوت (کلینی، ۱۳۶۵،۵:۳۶۵). به گونه ای که هنگام خلوت کردن با شوهر، همزمان با ارتن به در آوردن لباس ها، لباس حیا را نیز از تن به درآورد (کلینی ۱۳۶۵،۲:۲۶۵) و هر آنچه شوهرش از او می خواهد، در اختیارش قرار دهد و هیچ گونه منعی نداشته باشد (صدوق، ۱۴۱۳،۳:۳۹۰).

kendaal

hieli

kleinberg

Klinberg

riedly