بررسی ارتباط تخصص حسابرس در صنعت خاص و کارایی سرمایه گذاری

 

 

سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه برای اتخاذ تصمیمات مرتبط با سرمایه گذاری توازن بین ریسک و بازده را مبنای تصمیم گیری خود قرار می دهند. آنها علاقمند به برآورد بازده مورد انتظار آتی سرمایه گذاری خود به کمک اطلاعات گزارش شده توسط شرکتها و سایر شواهد می باشند. هر میزان که کیفیت اطلاعات ارائه شده از سوی شرکتها بالاتر باشد، از میزان ابهام در برآورد بازده مورد انتظار آنها کاسته شده و ریسک اطلاعات کاهش خواهد یافت. به عبارت دیگر ارائه اطلاعات با ریسک اطلاعاتی پایین موجب کاهش بازده مورد انتظار سرمایه گذاران و یا همان هزینه حقوق صاحبان سهام خواهد شد. یکی از عوامل اصلی که موجب ارتقای کیفیت اطلاعات و کاهش ریسک اطلاعاتی گزارش های منتشره از سوی شرکتها می شود، ارائه خدمات حسابرسی با کیفیت بالاتر می باشد. تحقیقات انجام شده چنین مطرح می کنند که “حسابرسی با کیفیت بالاتر” اعتبار اطلاعات تهیه شده را بهبود می بخشد و به استفاده کنندگان به خصوص سرمایه گذاران فرصت می دهد با اعتماد بیشتری وضعیت مالی و نتایج عملکرد شرکت را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. در حقیقت جامعه در معنای عام آن همواره خواستار دریافت خدمات با کیفیت حسابرسی بوده است. سهل انگاری و قصور حسابرسان در ارایه خدمات حسابرسی با کیفیتی که از آنان به عنوان افراد حرفه ای انتظار میرود، همواره با واکنش تنبیهی از سوی جامعه همراه بوده است. حسابرسان به دادگاه فراخوانده می شوند، به پرداخت خسارتهای سنگین محکوم شده و شأن و جایگاه اجتماعی خود را از دست می دهند و حتی اگر به دادگاه هم فراخوانده نشوند جامعه نوعی مجازات اجتماعی را برای آنان در نظر می گیرد و برای مثال آنان را به داشتن جیبهای بسیار بزرگ ملقب (متهم) می سازد (ولک[1]، 2006 ).            اینگونه است که مسئولیت حسابرسان در برابر کیفیت حسابرسی در هر مقطعی از زمان در چارچوبی از انتظارات عمومی قابل تفسیر است. حسابرسان به صورت کلی و به عنوان یکی از فرضیات رفتاری حسابرسی، پذیرفته اند که باید در برابر کیفیت کار خویش به عنوان یک کارشناس حرفه ای به کسانی که بر کار ایشان اتکا می کنند، پاسخگو باشند (حساس یگانه، 1384 ). صاحبنظران، پژوهشگران حسابرسی و نهادهای رسمی تدوین کننده استانداردهای حسابرسی و آیین های رفتار حرفه ای نیز تلاش زیادی برای تبیین و دسته بندی عواملی که می تواند بر کیفیت حسابرسی اثرگذار باشد، به عمل آورده اند. بسیاری از ایشان دیدگاهی هنجاری را در پیش گرفته و برای توجیه پذیر ساختن حسابرسی و افزایش کیفیت آن بر عواملی چون استقلال، صلاحیت حرفه ای، تردید حرفه ای،برنامه ریزی و سرپرستی مناسب کار حسابرسی و مواردی از این دست تأکید کرده اند. برخی دیگراز صاحب نظران دیدگاهی توصیفی را در پیش گرفته و شهرت حسابرس، عضویت وی در مجامع وتشکل های حرفه ای، اندازه موسسه حسابرسی، تخصص حسابرس در یک صنعت خاص (واتز و زیمرمن[2]، 1985 )، حق الزحمه حسابرسی (کاپ لی[3]،1996) و (پالم رز[4]،1986)، نتایج بررسی هم پیشگان (کالبرت[5] ،1998)را به عنوان عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی مورد تأکید قرار داده اند.

 

 

 

 

 

در این بین، یکی از اهداف گزارشگری مالی، ارائۀ اطلاعاتی است که برای سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و دیگر کاربران فعلی و بالقوه در تصمیم گیری های مربوط به سرمایه گذاری و اعتباردهی و سایر تصمیم ها، سودمند باشد. سرمایه گذاری در امور مختلف توسط شرکت ها، همواره به عنوان یکی از راه های مهم توسعه شرکت ها و جلوگیری از رکود و عقب ماندگی، مورد توجه بوده است. در این میان، محدودیت در منابع موجب شده است که علاوه بر توسعه سرمایه گذاری، افزایش کارایی سرمایه گذاری، از اهمیت فراوانی برخوردار گردد. به طور کلی، کارایی سرمایه گذاری، به معنای پذیرش پروژه هایی با خالص ارزش فعلی مثبت، و منظور از ناکارایی سرمایه گذاری، انتخاب پروژه هایی با خالص ارزش فعلی منفی (سرمایه گذاری بیش از حد) و یا عدم انتخاب فرصت های سرمایه گذاری (سرمایه گذاری کمتر از حد) است.

 

 

 

 

 

1-2- تشریح و بیان مسئله پژوهش

 

 

نقش حسابرسی در اعتبار بخشی به سود شرکتها در پی سقوط انرون[6] از اهمیت درخور توجهی برخوردار شده است. تفاوتهای ناشی از کیفیت حسابرسی به صورت تفاوت در اعتبار ارائه شده به وسیله حسابرسان و کیفیت سود صاحبکاران، خود را نشان می دهد. از آنجا که کیفیت حسابرسی دارای ابعاد متفاوتی است و  به طور ذاتی مشاهده ناپذیر است، مشخصه حسابرسی خاصی وجود ندارد که به عنوان شاخصی برای اندازه گیری آن در نظر گرفته شود. اغلب مطالعات گذشته از حسن شهرت حسابرس به عنوان شاخصی برای

 

 

اندازه گیری کیفیت حسابرسی استفاده و رابطه بین حسن شهرت و کیفیت سود را بررسی کرده اند(بکر[7] 1998 ٬ ری نولد و فرانسیس[8]،2000 ).

 

 

ارزش نهائی فعالیت حسابرسی در کمک به استفاده کننده برای تشخیص کیفیت اطلاعات دریافت شده می باشد ، از این رو استفاده کنندگان اطلاعات می بایست صلاحیت حسابرس را پذیرفته تا به اظهارنظر او اعتماد کنند و در شرایطی که اطمینان استفاده کنندگان جلب نشود هدف های حسابرسی به صورت کامل تحقق نمی یابد . از طرف دیگر بحران های گزارشگری مالی سال های اخیر که  موجب فروپاشی شرکت های بزرگی گردید ، توجه محققان و مجامع حرفه ای را به افزایش قابلیت اعتماد گزارش های حسابرسی و کاهش قصور ، معطوف ساخت. با عنایت به موارد فوق ضروری است در بازار سرمایه ایران نیز کیفیت حسابرسی و متغیرهای موثر آن شناسایی شود .

 

 

همچنین یکی از قابل تامل ترین و چالش بر انگیزترین مسائل عصر حاضر٬بحث توسعه ی اقتصادی است؛ به گونه ای که تحقق آن به یکی از اهداف اساسی سیاست گذاری ها و تصمیم گیری های اقتصادی کشورها تبدیل شده است (عظیمی 1375٬).از عوامل موثر بر رشد و توسعه ی پایدار اقتصادی٬ سرمایه گذاری موثر است. بدین منظور٬ یک واحد اقتصادی برای سرمایه گذاری در طرح های مختلف٬ باید حد یا میزان سرمایه گذاری را با توجه به محدودیت منابع٬ مورد توجه قرار دهد (مدرس و حصارزاده ٬ 1387 ). این امر٬ از طریق روش های ارزیابی طرح ها٬ از جمله ارزش فعلی خالص انجام می شود. طبق این روش٬ در یک یا چند طرح وقتی سرمایه گذاری انجام می گیرد که٬ارزش فعلی خالص آن طرح٬ مثبت باشد. از این رو٬ مسأله ی اصلی این پژوهش که تقبل طرح هایی با ارزش فعلی خالص منفی٬ منجربه سرمایه گذاری بیش از حد و صرف نظر کردن از طرح هایی با ارزش فعلی خالص مثبت٬ منجر به سرمایه گذاری کم تر از حد می شود که عدم بهینه بودن سرمایه گذاری را به دنبال خواهد داشت (وردی[9]٬ 2006 )؛زیرا مدیران باید به صورت بهینه و در طرح هایی سرمایه گذاری کنند که برای شرکت ارزش آفرینی کند؛ یعنی طرح هایی با ارزش فعلی خالص مثبت٬ پذیرفته و طرح هایی با ارزش فعلی منفی٬ رد شود. جریان نقد آزاد شرکت ها٬ از جمله دلایل اصلی در به وجود آمدن سرمایه گذاری بیش از حد در سطح شرکت است (یانگ و جیانگ[10] ٬ 2008  ) و موجب به وجود آمدن مسائلی چون کاهش کارایی سرمایه گذاری٬  افزایش تورم و توسعه ی ظاهری اقتصاد کلان می شود و به شدت به منافع سهامداران آسیب می رساند.

 

 

 

 

 

1-3- ضرورت انجام پژوهش

 

 

بدون شک، تخصص صنعت بر ماهیت تجربه و کار حسابرسی و دستیابی به مهارت تأثیر می گذارد و ممکن است برای متخصصان انفرادی شرایطی را فراهم کند تا بهتر مسائل و موضوع های پیرامون خاص صنعت را شناسایی کنند و مورد توجه قرار دهند (سولومون و شیلد[11] ٬ 1995 ). با افزایش تخصص صنعت در سطح انفرادی، تخصص صنعت در سطح شرکت افزایش می یابد. مزایای  تخصص  حسابرس  در صنعت در سطح شرکت انباشت و افزایش می یابد، زیرا تخصص صنعت انتقال دانش به دست آمده و فناوری ایجاد شده را از  یک صاحبکار به سایر صاحبکاران مشابه تسهیل می کند. بنابراین، انتظار می رود حسابرسان متخصص صنعت حسابرسی های با کیفیت بالاتری نسبت به غیرمتخصصان فراهم کنند.

 

 

مطالعات قبل نشان دهده است که کیفیت حسابرسی و کیفیت سود شرکتهای با حسابرسان متخصص بالاتر است ( ریچالت[12]٬ 2009 ).در حالی که به نظر می رسد استفاده از حسابرسان متخصص صنعت به نفع شرکتهای صاحبکار است٬ با این حال فقط تحقیقات محدودی انجام شده است که به طور مستقیم نشان دهنده مزایای استفاده از حسابرسان متخصص صنعت است. لذا هر چه در جهت بررسی فواید استفاده از حسابرسان متخصص صنعت و تجزیه و تحلیل آن کوشش شود، با توجه به اهمیتی که در بهبود کارایی سرمایه گذاری از طریق کیفیت بالاتر گزارش های مالی حسابرسان متخصص صنعت پیش بینی می شود ، باز هم اندک می باشد.

 

 

 

 

 

1-4- پرسش های پژوهش

 

 

مطالعات اولیه و بررسی متون نظری موجود و مطالب ارائه شده در قسمت تشریح و بیان مسئله سوالات     متعددی را به ذهن متبادر می کند.در پژوهش حاضر این پرسش مطرح است:

 

 

آیا تخصص حسابرس در صنعت خاص٬ کارایی سرمایه گذاری را بهبود می بخشد؟

 

 

در پرسش اصلی مزبور ما در جهت یافتن رابطه ای میان متغیر های پژوهش خواهیم بود. این امر با فرضیه پردازی مناسب و اجرای آزمون های آماری در دسترس می باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-5- اهداف پژوهش

 

 

پژوهش حاضر درصدد است تا از طریق جمع آوری اطلاعات لازم به بررسی تاثیر محدودیت های مدیریت بر هدایت سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بپردازد بر این اساس اهدافی بشرح ذیل مطرح میگردد.

 

 

1-5-1- اهداف علمی پژوهش

 

 

با توجه به مطالب اشاره شده هدف علمی پژوهش که مطابق با فرضیه و عنوان پژوهش می باشد به شرح زیر است:

 

 

هدف اصلی : بررسی ارتباط تخصص حسابرس در صنعت خاص و کارایی سرمایه گذاری

 

 

اهداف فرعی :

 

 

 

• • بررسی ارتباط تخصص حسابرس در صنعت خاص و کارایی سرمایه گذاری بر مبنای تغییر در دارایی های غیر جاری.

 

 

• • بررسی ارتباط تخصص حسابرس در صنعت خاص و کارایی سرمایه گذاری بر مبنای تغییر در سرمایه گذای های بلندمدت.

 

 

 

1-5-2- اهداف کاربردی پژوهش

 

 

اولین کاربرد هر پژوهش جنبه نظری و توسعه رشته مورد پژوهش می باشد که زمینه لازم را برای توسعه تئوری های آن رشته و حرکت به سمت سیستم های سازگارتر و کاراتر را مهیا می سازد٬ اما نتایج این پژوهش با توجه به هدف کلی آن می تواند برای گروه های زیر مفید واقع شود:

 

 

 

1. 1. سازمان بورس و اوراق بهادار و سرمایه گذاران: با توجه به اینکه اطلاعات کارایی سرمایه گذاری هم برای مدیران شرکتها و هم برای سرمایه گذاران آنها حائز اهمیت است٬ به نظر می رسد که افزایش در کیفیت حسابرسی از طریق به کار گیری حسابرسان متخصص صنعت می تواند با کاهش مشکلات نمایندگی و افزایش توانایی سهامداران در نظارت بر مدیران٬ به بهبود کارایی سرمایه گذاری ها یاری رساند٬ وموجب بهبود انتخاب پروژه و کاهش هزینه های تامین مالی شود. همچنین این موضوع می تواند برای سرمایه گذاران در جهت انتخاب درست در انجام مبادله سهام٬ مفید واقع شود.

 

 

1. 1. تحلیلگران مالی: نتایج این پژوهش می تواند برای تحلیلگران در مورد پیش بینی رفتار مدیریت در زمانی که حسابرسان متخصص صنعت انجام حسابرسی شرکت را انجام می دهند٬ مفید واقع شود.

 

 

1. 1. اعتبار دهندگان: همچنین نتایج این پژوهش می تواند به اعتبار دهندگان در مورد ارائه اعتبار به شرکتها در زمانی که حسابرسان متخصص صنعت حسابرسی شرکت را انجام می دهندو همچنین تقویت افشاء اطلاعات٬ مفید واقع شود.

 

 

1. 1. موسسات و سازمانهای حسابرسی: همچنین نتایج این پژوهش می تواند بر تخصصی شدن موسسات حسابرسی٬ تجربه٬ کیفیت بالاتر گزارشهای مالی حسابرسی شده و دستیابی به مهارت ٬ مفید واقع شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-6- تبیین فرضیه های پژوهش       

 

 

برای پاسخ به سوال مطرح شده و با توجه به اهداف پژوهش یک فرضیه اصلی و دو فرضیه فرعی به شرح ذیل طراحی شده است: