همین که نکاح یا ازدواجی از دید قانونی و شرعی به درستی واقع شد، به دنبال خود حقوق و تکالیفی رو واسه زن و شوهر ایجاد می کنه. یکی از آثار نکاح از دید قانونی ایجاد رابطه زوجیته. مقصود از این رابطه هم معنی عامیه که همه روابط شخصی (غیر پولی) و پولی زن و شوهر رو شامل میشه و تخصیص اون به روابط زناشویی با معانی این کلمات همخوانی نداره.
معنی اطاعت چیه
چیزی که در عرف از معنی اطاعت (به معنای خاص کلمه و در نظام خونواده) به ذهن متبادر می شه یعنی اطاعت خانوم از خواستهای همسرش. البته این معنای شرعی از معنای کلمه ای و اصطلاحی هم دور نمونده. معنی کلمه ای اطاعت تن در دادنه.
معنای اصطلاحی اطاعت در علم حقوق برگرفته از متون فقهی ماست؛ یعنی دارای دو معناست:
۱. اطاعت عام
یعنی خوش رفتاری یا حسن رفت و اومد همسر با شوهر خود و اطاعت از خواستهای قانونی همسر، رعایت نظافت و آرایش خود واسه همسر طوری که مقتضای جا و زمان و موقعیت و شأن خانوادگی آنانه. البته لازم به ذکره که اطاعت دو طرفه و آقا هم به عنوان همسر باید نسبت به خواستهای قانونی همسر جواب مثبت بده.
یعنی اطاعت به معنای عام اینه که خانوم وظایف خود رو نسبت به همسر بکنه و از اون در حدود قانون و عرف اطاعت کنه و ریاست شوهر رو در خونواده پذیرا باشه. پس اگه آقایی از همسرش انتظارات حروم یا نامتعارفی داشته باشه، خانوم مکلف به اطاعت از اون نیس. مثلا اگه آقا از همسرش بخواد که تموم اموالش رو به نام اون بزنه و خانوم رضایت کامل به این کار نداشته باشه، این توقع معمولی تلقی نمی شه. در مورد رفت و اومد خانوم لازم به ذکره که اگه آقا بر خلاف عرف از خروج همسر خود از منزل و بازدید خویشون و دوستان جلوگیری کنه، رفتارش سوءِ رفت و اومد تلقی می شه.
۲. اطاعت خاص
منظور از این نوع اطاعت رابطه خاص زوجیت و روابط زناشوییه. چیزی که در عرف از اطاعت فهمیده می شه، بیشتر به شکل این نوع تمکینه.
واسه درک بهتر از اطاعت باید به معنی نُشوز که در مقابل اطاعت مطرح می شه هم بدیم. نبود اطاعت یا نشوز یعنی نافرمانی یکی از زن و شوهر. پس نشوز نمیتونه فقط مختص زن باشه. نافرمانی زوج و نبود اجرای مقتضیات زندگی مشترک نشوز نام داره. ولی در عرف و حقوق امروز، واژه نشوز رو بیشتر در مورد زن به کار برده ان. هر چند اختصاص این واژه واسه زن قابل ایراده.
نشوز مرد می تونه به شکلای جورواجور نمود داشته باشه. مثلا مردی که نفقه ی همسر خود رو نمی پردازه یا با همسر خود حسن رفت و اومد نداره ناشزه. اگه حالت نشوز از طرف زن و شوهر (هر دو) باشه، شِقاق نامیده می شه.
معنی نبود اطاعت
هروقت زن همسرش رو اطاعت نکنه و در اصطلاح حقوقی ناشزه شه، همسر می تونه به دادگاه و محکمه حقوقی مراجعه کنه و زور زن رو به اطاعت خواستار شه. ، زن نمیتونه تو یه مدت که اطاعت نمی کنه از همسر خود طلب نفقه داشته باشه. یعنی اگه زن بی هیچ گونه مانعِ شرعی از انجام وظایف و تکالیف زوجیت خودداری کنه، استحقاق خود رو واسه دریافت نفقه از دست می ده. پس اگه زن واسه نبود اطاعت از خواستهای قانونی همسر خود، عذر منطقی و قانونی داشته باشه نفقه به اون تعلق خواهد گرفت. مثلا وضعیتی رو تصور کنین که زن به دلیل خطری که از طرف همسرش متوجه اوست (مثلا شوهر دچار ناراحتی روحی و عصبیه) از ماندن در خونه ی همسر خودداری می کنه. در این صورت نمیشه منکرِ تعلقِ حقِ نفقه به اون زن شد.
از طرف دیگر، همون گونه که بیان شد ممکنه مردی هم ناشز شه و به وظایف خود عمل نکنه. در این صورت زن می تونه با مراجعه به دادگاه زور همسر رو به انجام وظایف و تکالیف قانونی و شرعی خود خواسته کنه. نشوز مرد، سوءِ رفت و اومد یا همون بدرفتاری تلقی می شه و می تونه از مصادیق عسر و حرج باشه و طبق قانون زن می تونه با طی مراحل قانونی، خواسته طلاق بده. واسه آشنایی بیشتر با مصادیق عسروحرج می تونین مقاله شرایط طلاق غیابی رو بخونین.
“
