مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 423

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

 

اله و بله-چنین و چنان

از ریخت افتادن-تناسب خود را از دست دادن-بی‌جلا و جلوه شدن

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

دو راهی-آن جا که راه دو شاخه می شود

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

دهنه سرخود-بی بند و بار

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

 

خیس شدن-تر شدن

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

دست اول-نو و تازه

بابا ماما-همه کاره ی محل-بزرگ لوطیان

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

این دو کله‌دار-خورشید و ماه
پشت کسی را داشتن-هوای کسی را داشتن-از کسی حمایت کردن

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

رد خور-رد شدنی-سزاوار ترک کردن

رودل-سنگینی معده

 
پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

پل آن سوی رود بودن-کاری بی هوده بودن

برج ریق-برج نامیمون و نامبارک

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

افندی پیزی-به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو-پهلوان پنبه
از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)
چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن

تخت پایی-صاف بودن کف پا
 

چینی بند-چینی بند زن

زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن
پا به فرار گذاشتن-گریختن

پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن

 

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

 

خرت و پرت-اثاثه ی کم بها-خرده ریزه

اُق زدن-بالا آوردن
دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

باریک-دقیق-حساس

خوش ظاهر-دارای ظاهر آراسته-کنایه از بدجنس

حق دادن-تایید کردن
جاکش-پا انداز-دلال محبت
تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

دل ای دل کردن-آواز اندوهگین خواندن

جیره-سهم معین

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

زد و بند کردن-ساخت و پاخت کردن-توطئه کردن

چمباتمه زدن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو

الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)

 

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)

خودخوری-حالت خودخور

خربان-صاحب خر-خرکچی

زین کردن گربه ی کسی-کسی را به زحمت انداختن-کسی را گرفتار دردسر و ناراحتی کردن
بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

ارزانی-بخشیدن-دادن

آش هفت جوش-قضیه‌ی پیچیده
از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

پاکاری-شغل پاکار
دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

پیشنماز-کسی که پیشاپیش دیگران نماز می خواند و دیگران به او اقتدا می کنند
از مخ معاف بودن-دیوانه بودن

 

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)

 
بیل را پارو کردن-در کاری ناشیگری محض کردن

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

چاشنی زدن-ریختن یا زدن چاشنی به غدا
حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب

اسم شب-کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب

ریش بز-گیاهی همیشه سبز و پرشاخه

دماغ-حال و حوصله-رغبت-علاقه-کبر و خودپسندی-مُف-خلط بینی

 

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

ته گیلاس-نوشیدنی کمی که ته گیلاس مانده است

زُهم-بوی تند و زننده ی گوشت گندیده یا تخم مرغ فاسد

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

دمرو-کسی که دمر خوابیده

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

اُرد کسی را خواندن-به حرف کسی گوش کردن-اهمیت دادن

به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن

دَم باریک-نوعی انبردست که نوک آن باریک و دراز است
انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

پر بدک-خیلی بد

بی سکه-بی اعتبار

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

 

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

پرونده سازی-گردآوری سندهای دروغین برای متهم کردن کسی

 

 

 

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

پوست پیازی-نازک و بی دوام

 

خمیازه کشیدن-دهن دره کردن

 
پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

ارزانی-بخشیدن-دادن

آتشخوار(ظالم، حرام‌خوار)
جوغ-جوی آب

پر و پخش-پراکنده

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

خودسر-گستاخ-سرکش

 

جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن
پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن
از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق
بریدن شیر-لخته لخته شدن شیر

آینه‌ی هفت‌جوش-خورشید

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته

 

اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

جفت کردن کفش های کسی-بیرون کردن کسی از جایی
دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن

حاملگی-آبستنی

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

پر و پاچه-پا-پاچه

داوطلب-خواستار-نامزد

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان

بازار کوفه- بازار شام
چراغ باران-چراغانی

پیسی-بد رفتاری-آزار

زیر و زبر گذاشتن-اعراب گذاشتن بر حروف

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

آیَم سایَم-گاه‌کاهی

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

تِر تِر-آواز بیرون آمدن فضولاتِ بیمار اسهالی
تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست

چشم زهره گرفتن-ترسانیدن

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

جسته دوزی-نوعی دوختن

دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن

دستمال کاغذی-قطعات کوچک کاغد که به جای دستمال پارچه ای به کار می برند

ته دار-پایه دار

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

دم-هنگام
خرخاری-همدیگر را خاراندن

چهره کردن-نگا. چهره شدن

بد شیر-متقلب-بد جنس

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی

آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن

چوب بندی-داربست

 

زر زرو-بچه ای که زیاد عر می زند

خاکستر نشین-بدبخت-سیه روز-ذلیل

از کف دست مو برآمدن-روی دادن پیشامدی غیرممکن

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

آدم ثانی-حضرت نوح

پیه آوردن-چاق شدن

بله بُری-گفتگو برای تعیین شرایط عقد و میزان حقوق زن و شوهر

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

تیشه به ریشه ی کسی یا چیزی زدن-قصد نابودی کسی را داشتن

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

ژست-طرز حرکت و رفتار شخص

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

بازرس-مامور بررسی و کنترل

حال کردن-لذت بردن

جانور-کرم شکم و معده

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)
رک حرف زدن-بدون پروا و ملاحظه حرف زدن-صریح و روشن سخن گفتن

خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

رک گو-کسی که صریح و بی پروا حرف می زند

جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

خیال باف-مالیخولیایی-کسی که همواره در عالم خیال به سر می برد و عملی نمی کند

 

تنوره کشیدن-در حال چرخیدن به هوا پریدن

خشکه بار-نگا. خشکبار

دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

 

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

باز شدن نیش کسی-تبسم کردن از روی خوشحالی و خوشوقتی

پاسور زدن-پاسور بازی کردن
بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن
بد دهن-کسی که پیوسته فحش و ناسزا می گوید

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

آشیخ روباه(آب‌زیرکاه، مکار)

 
پشم ریختن-از میان رفتن توانایی و مقام

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت
خط انداختن-خراش به جا گذاشتن
پُر پشت-انبوه-بسیار روییده

روشن شدن-نشئه شدن-مست شدن-سرحال آمدن

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

زیر نافی-هدیه ای که برای بریدن ناف نوزاد به قابله می دهند

چهل منار-تخت جمشید

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

زبان کوچکه-زبان کوچک

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

 

تخت سینه-وسط سینه

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن
چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن

آدم ثانی(حضرت نوح)
بال بال زدن-بی قراری کردن-دل واپس بودن

روبنده-نقابی سیاه رنگ برای پوشاندن چهره

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

الف به خاک کشیدن(خجالت کشیدن)

چهار ابرو-دارای ابروهای کلفت و پر پشت

حق گرفتن-نگا. حق بردن

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

درشت-حرف زشت-دشنام

پیش کردن در-بستن در

 

پدر در آوردن-سخت انتقام گرفتن-گوشمالی دادن

دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی

تیغ کش-چاقوکش حرفه ای-لات و جاهل

باز و ولنگ-گل و گشاد-بی نظم و ترتیب

جا دار-وسیع-فراخ

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)
پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن

دل کسی برای چیزی لک زدن-بسیار آرزومند چیزی بودن-سخت در حسرت چیزی بودن

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی

دندان پر کردن-ترمیم دندان آسیب دیده

 

خاک برگ-برگ خشک خرد شده

رنگ پریدگی-بی رنگ شدن چهره از ترس یا خشم یا بیماری-رنگ باختگی

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون
چیز دار-ثروتمند

بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند

از رو رفتن(خجالت کشیدن، از میدان به‌در رفتن)

جوش آوردن-نگا. جوش آمدن

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

 

خاصه پز-نانوایی که نان خوب می پزد

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن
تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

جن بو داده-نوعی دشنام است

نیروی انجام کاری را داشتن

بلا گرفته-گرفتار بلا-شیطان-شلوغ
پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون
تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان
آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)
 

نیروی انجام کاری را داشتن
چین و چوروک-چین و شکن
پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

تکه گرفتن برای کسی-کاری برای کسی فراهم کردن
خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن

استخوان‌دار-محکم-بااراده

بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر

 
دست به دهن رسیدن-چیزی اندک ولی کافی برای معاش داشتن

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

رج بستن-به ردیف کردن-دسته کردن

 

ته نشین-رسوب کرده

دلپخت-پختن مغر چیزی

دل غشه گرفتن-متاثر و ناراحت شدن-بی حال شدن-دچار ضعف شدن

 
خوش رو-زیبا-خندان

حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

پرداخت کردن-صیقل دادن-جلا دادن

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

از پس چیزی (کسی) بر آمدن(توان انجام کاری را داشتن، توان هماوردی با کسی را داشتن)

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن

از پشه گوشت کبابی خواستن(خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن)

خیط کردن-نگا. خیت کردن

دست آموز-تربیت شده-آموخته

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

بز بیاری-بد شانسی-بد بیاری

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند

تو دو کشیدن-کسی را وارد کاری کردن

جگر خون کردن-رنج بسیار دادن

پشت کسی را داشتن-هوای کسی را داشتن-از کسی حمایت کردن

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

 

بور شدن-دماغ سوخته شدن-خجالت زده شدن

دهن دره-خمیازه

 

رگه-طبقه ای از مواد معدنی در درون خاک

آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

دست باف-بافته با دست
رسوایی بالا آوردن-کاری مایه ی رسوایی و شرمساری کردن
پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

افتادن تشت کسی از بام(رسوا شدن، باز شدن مشت کسی)
آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن
آس و پاس(در نهایت تهیدستی ، بینوا، مفلس)

پیر کسی در آمدن-سخت اذیت شدن- پدر کسی در آمدن

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

بالا تنه-از کمر به بالای بدن

زغال اخته-میوه ای از زیتون کوچک تر و ترش مزه
دانشگاهی-کسی که در دانشگاه کار می کند-اعضای هیات علمی

دهن کجی کردن-ادا و شکلک در آوردن برای مسخره کردن-بی اعتنایی کردن

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)
اره دادن و تیشه گرفتن-جنگ و دعوا داشتن

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

 

پل زدن-در کار کسی مانع ایجاد کردن-رابطه ی دو کس را به هم زدن-روز میان دو تعطیل را تعطیل کردن

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

حالی به حالی شدن-منقلب شدن حال-غلبه یافتن شهوت

جز زدن-ناله و زاری کردن

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

 

خایه-بیضه-جرات

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)

پایانه-ترمینال-نقطه ای که یک داده وارد دستگاه می شود و یا از آن خارج می شود
آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن

راه بردن-بلد بودن-دانستن-اداره کردن-سامان دادن

جرنگی-نقد-یکجا-یک کاسه

آب نخوردن(درنگ نکردن)