کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 228

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

حهاز-کشتی بزرگ

 

تاشو-آن چه روی هم تا و جمع شود

خاک و خُل-گرد و غبار-آشغال

زهرحند-خنده ی تلخ و از روی خشم

تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند
زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد
راپرت-گزارش-خبر

 

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)

دنگ دنگ-صدای برخورد دو چیز سخت به هم

 
 

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

آهو چشم-معشوق-شاهد

پَخ دار-چیزی که تیزی لبه های آن گرفته شده باشد

تت و پت-لکنت زبان

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

 

 

از دست دادن-گم کردن
 

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

آکِله-جذام-زن سلیطه

چرس رفتن-حشیش کشیدن

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن

اُرُسی-کفش

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

به لجن کشیدن-مفتضح کردن-رسوا و بی آبرو کردن
رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

آمد نیامد داشتن-روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن
آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

زیر اخیه کشیدن-زیر فشار گذاشتن

 

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

جور کردن-یکسان کردن-فراهم کردن

چشمک-ایما و اشاره به چشم

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن

جفت کردن کفش های کسی-بیرون کردن کسی از جایی

از کسی رودست خوردن-از کسی فریب خوردن

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

آهو چشم-معشوق-شاهد

خلاص-خارج از دنده بودن موتور

آتش‌پاره-شوخ و شنگ-فرز و چالاک-کرم شبتاب

دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

در کردن-شلیک کردن-خالی کردن

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

ادا در آوردن-مسخرگی کردن-تظاهر کردن-تقلید کردن
دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار
با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

دهان کسی چاک و بست نداشتن-ناتوان بودن در رازداری

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

 
 

 
به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن
بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز
دوم از آن-در ثانی-دوم آن که

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)
زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

دست خر کوتاه-فوضولی موقوف !-دخالت نکن ! دست نزن !
دریا زدگی-حالت تهوع در اثر حرکت کشتی

دو به هم زن-دو به هم انداز

آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)

ابرو نازک کردن-ابرو تنگ کردن
خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

جی جی باجی-صمیمیت بسیار زیاد ولی غیر واقعی
دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن
آکِله-جذام-زن سلیطه

 

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

زهره و زنبل کسی را ترکاندن-سخت ترساندن

چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

پرت افتادن-دور و تنها افتادن

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن

دو پا-انسان

خندیدن تو روی کسی-به کسی که بسیار گستاخ است می گویند

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)
سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

دار و دسته-پیروان و اطرافیان

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

جک و جانور-جانوران موذی مانند عقرب و رطیل و کرم و مانند آن ها

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف

 

چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

 

جوغ-جوی آب

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

حق الزحمه-دستمزد

آتش‌پا-فرز و چالاک-بی قرار

 

برچسب زدن-تهمت زدن

خود یا چیزی را با افاده به دیگری نمودن

از آب کره گرفتن-از آب روغن گرفتن

 

رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)
چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن
درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد
حدمتکار-مستخدم

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

 

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن

ابزارفروشی(فروشگاه وسایل خاص و ابزار یدکی)

چَرچَر-اسباب عیش و عشرت
دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن
خاله خُمره-زن کوتاه قد و چاق

بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن

 
اتصالی کردن(در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن)
جور-هم طراز-اخت-هم زبان
بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب

 

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

 

زیاده روی-افراط-اسراف

بومی-محلی-اهل همان سرزمین

دادستان-ستاننده ی داد-مدعی العموم

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

رکاب کش-به تاخت-با سرعت
چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

بله گرفتن-رضایت عروس را گرفتن

دایر کردن-بر پا کردن-رواج دادن-آباد کردن

اکبیری-زشت-بی‌ریخت
آبِ سیاه-نیمه کوری

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

اُرُسی(کفش)

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

چل نکه-پارچه ای که از انواع پارچه های بریده شده سر هم دوخته شده باشد
دان-دانه-چینه
تریج-آن جاکه آستر درونی جامه با رویه ی آن به هم می پیوندد

باری به هر جهت کردن-در انجام کاری تعلل و تردید کردن

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

از پاشنه در کردن-پیاده راه درازی را طی کردن

تردستی-مهارت-شعبده بازی

 

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

اسباب‌کشی(نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر)

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

خودی-آشنا

آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

الابختکی-اتفاقی-تصادفی

دیدن دم کسی-دم کسی را دیدن

چندش آور-تکان دهنده-دل به هم زن

بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

بچه باز-مردی که به پسربچگان تمایل جنسی دارد

 
جِر خوردن-پاره شدن

بلا گرفته-گرفتار بلا-شیطان-شلوغ

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار
خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن

 

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

به روی خود نیاوردن-اهمیت ندادن-به سکوت برگزار کردن-خود را به آن راه زدن

دست بالا-حداکثر

تو هچل-انداختن به دردسر انداختن-دچار مشکل کردن

تار-از محلی راندن

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود

جشن گرفتن-سور بر پا کردن

 

پر زدن-به چیزی یا کسی اشتیاق فراوان داشتن

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

دل رحم-مهربان
دسته جمعی-باهم-گروهی

 

بدلی-تقلبی-جنس بد

زبانزد شدن-معروف شدن-فاش شدن

تاریک خانه-اتاق تاریک برای ظهور و چاپ فیلم

در هم-به هم آمیخته-سوا نکرده

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی

خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

زیر جلی-پنهانی-آهسته

 

زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند

دست خالی برگرداندن-نا امید کردن-پاسخ رد دادن

از زبان افتادن(لال شدن)
آب در هاون کوفتن(کار بی‌هوده کردن)

الف به خاک کشیدن(خجالت کشیدن)

چپو کردن-چاپیدن-غارت کردن

زیر لبی-زیر زبانی

زیر ِ گوش-سخت نزدیک-دم دست

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی
آستین بالا زدن-آماده شدن-به کاری برخاستن-پا پیش گذاشتن
از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)
 

دخالت کردن-در آمدن در کاری

 
 

خرد و خمیر شدن-بسیار خسته شدن-له و لورده شدن

شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی)

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

رشوه گیر-رشوه خوار

 

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟-چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

 

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

اُرُسی-کفش

 

 
دلقک-شخص مسخره

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن

زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق

خرس-چاق و درشت-تنومند

درگذشت-مرگ

زبان در قفا-زبان پس قفا

دور تا دور-گرداگرد-اطراف

درشت-حرف زشت-دشنام

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

آب نخوردن-درنگ نکردن

 

زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن

به روی کسی نیاوردن-از طرح موضوعی خودداری کردن-به سکوت برگزار کردن

خاصه پز-نانوایی که نان خوب می پزد

 
از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن
رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان
از گلیم خود پا را درازتر کردن(از حد (توانایی) خود تجاوز کردن)
آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

حاجی ارزانی-گران فروش

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

زیر خاکی-آن چه که از زیر حاک بیرون آید

ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن

جی جی باجی-صمیمیت بسیار زیاد ولی غیر واقعی

خوش عیار-خوش ذات-خوش جنس

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

چارقد قالبی-نوعی چارقد که آن را آهار می زدند تا راست و منظم بایستد
رج کردن-رج بستن
ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی

خرخور-چیزی که قابلیت خورده شدن را از دست داده است

در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن

پاچین-دامن زنانه

روز مبادا-روز سختی و پریشانی

بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر

الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

 

خورد و برد-افراط و زیاده روی-ریخت و پاش-تعدی و تجاوز

آتش به گور کسی باریدن(پس از مرگ دچار عذاب شدن)

دست و پا نمدی-دست و پا پنبه ای

اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

خُل و چل-مثل دیوانه ها-ساده لوح
ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

زیپ-نوعی بست ساخته شده از دو نوار دارای دندانه های فلزی یا پلاستیکی قابل درهم افتادن

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

آدم نچسب(کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند)

رو شدن-آشکار شدن-فاش شدن

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

رگ ترکی-تعصب نژادی

تراشیده شدن-لاغر شدن

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت
زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

بد گل-زشت-بد ترکیب

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

 

حق دادن-تایید کردن

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

چلچل-خال خالی-ابلق

زار زدن-سخت گریه کردن

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

تاب-کجی چشم- طاقت و تحمل

پنجول زدن-با ناخن های دست روی تن کسی را خراش دادن

 

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

دَم کشیدن-رسیدن و پختن چای-برنج و مانند آن ها
دست کم گرفتن-کم بها دادن-اهمیت ندادن-حقیر شمردن
باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

آبدست(ماهر، استاد)

 

 

رج کردن-رج بستن

زمین خوردن-از دست دادن تعادل و به زمین افتادن-شکست خوردن در زندگی-شکست خوردن در کُشتی

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

 

دانش سرا-آموزشگاه تربیت معلم

خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک

پی جوری کردن-پی جویی کردن-دنبال نمودن

جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی
جیر و ویر-داد و بی داد-سر و صدا-نوعی خوراک که از اسفناج پخته و تخم مرغ می پزند

به توپ بستن-باران گلوله ی توپ بر جایی ریختن

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

جوش جوانی-جوشی که بر صورت یا کمر جوان ها می زند-جوش غرور

پکاندن-ترکاندن

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

 

تاریخچه-تاریخ مختصر

بالا آوردن-استفراغ کردن

از هفت خوان رستم گذشتن-موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن

تسمه از کدوی کسی بیرون کشیدن-پاپیچ نشدن-دست برداشتن

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن
بز بگیر-کسی که همیشه به دنبال جنس ارزان یا معاملات پر سود است

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن
چُل-آلت مرد

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

دست بده داشتن-بخشنده بودن
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد

خاله خرسه-دوست نادان

آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن

 

 

بچه افتادن-سقط شدن جنین
چار نعل-به سرعت-به تاخت

پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد

 

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

دک و دهن-دک و پوز

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی
زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن
پاسور زدن-پاسور بازی کردن

زیر چاقی-مهارت

دُم سیخ کردن-دُم سیخ شدن
پُخت کردن-پختن